Kącik logopedy

Rodzice dzieci w wieku przedszkolnym powinni szczególną uwagę zwrócić na wymowę ich pociech. Rozwój mowy najintensywniejszy jest w wieku przedszkolnym. Głoski, z którymi dzieci w wymowie mają problem pojawiają się właśnie w tym wieku. Najczęściej błędnie wymawiane są głoski trzech szeregów: szeregu szumiącego: „sz, cz, ż, dż”, szeregu syczącego: s, c, z, dz, szeregu ciszącego: ś, ć, ź, dź  oraz głoska „r”. Wymowa międzyzębowa oznacza wsuwanie podczas wymawiania określonych głosek języka pomiędzy zęby lub wargi. Wszystkie głoski w języku polskim wymawiane są z językiem znajdującym się w jamie ustnej, nie może on dostawać się za zęby oraz na zewnątrz. „Zęby powinny stanowić barierę dla języka”. Wymowa międzyzębowa dotyczy najczęściej głosek wymienionych wyżej trzech szeregów oraz głosek: t, d, n, l. Podczas konsultacji logopedycznej należy ustalić przyczynę tej wady wymowy. Najczęściej sprawdzamy budowę anatomiczną narządów mowy, czy wędzidełko nie jest za krótkie oraz czy dziecko pionizuje język. W przypadku gdy mały pacjent nie pionizuje języka wprowadza się ćwiczenia na jego pionizację, pamiętając o wykluczeniu tych ćwiczeń, w których język znajduje się za zębami np. oblizywanie warg. Ćwiczenia na pionizację języka: pokazujemy magiczne miejsce, które znajduje się w miejscu prawidłowej realizacji głoski L (czubek języka dotyka górnego wałka dziąsłowego), wymawiamy sylaby LA  LO  LE  LU  LY; mlaskanie, kląskanie jak konik, zabawa w malarza i wiele innych. Wędzidełko jest za krótkie jeśli zauważymy wysuwając jak najdalej język do przodu (grot) czy pojawia się na czubku języka kreseczka dzieląca je na kształt serduszka, jeśli tak należy udać się na konsultację do lekarza. Należy również sprawdzić jak dziecko połyka, czy jest to tzn. dziecięce połykanie, czyli przy połykaniu masa języka znajduje się na dnie jamy ustnej. Ćwiczenia prawidłowej wymowy prowadzi rodzic, który sam jej nie ma, realizując zalecenia logopedy. Występujące wady wymowy należy jak najszybciej korygować oraz systematycznie ćwiczyć.
 

Zaburzenia artykulacji oznaczają nieprawidłową wymowę głosek języka polskiego. Z wiekiem dziecko realizuje coraz więcej głosek oczekiwanych rozwojowo. Zdarza się, że mowa dziecka może pojawić się później tzn. opóźnienie mowy, lecz ważne jest, aby pojawiające się głoski były wymawiane prawidłowo. Wady wymowy powinny być korygowane od samego początku bez względu na wiek np. dziecko trzyletnie w czasie wymowy wsuwa język między zęby z powodu zbyt długiego używania smoczka, powinno zostać skierowane do logopedy. „Zaburzenia realizacji głosek sprowadzić można do trzech kategorii zjawisk”: elizja – brak realizacji głoski, substytucja – zastępowanie głosek, deformacja – zniekształcenie dźwięków mowy. Seplenienie inaczej sygmatyzm to nieprawidłowa realizacja głosek dentalizowanych, trzech szeregów: szumiącego: „sz, cz, ż, dż”, syczącego: s, c, z, dz, ciszącego: ś, ć, ź, dź. Najpóźniej realizowane w mowie dziecka są powyższe szeregi oraz głoska „r”. Trudność w wymowie naszym przedszkolakom sprawiają często głoski „k” (zastępowane zazwyczaj przez „t”) i „g” (zastępowane zazwyczaj przez „d”). Zaczynając terapię logopedyczną z dzieckiem należy ustalić przyczyny zaburzeń artykulacyjnych. „Jednym z najważniejszych są budowa narządów mowy oraz niska ich sprawność”. Dziecko wsuwające język między zęby w czasie realizacji głosek detalizowanych zostanie postawiona diagnoza seplenieni międzyzębowe. Logopeda sprawdza budowę aparatu mowy, czy wędzidełko nie jest za krótkie, zgryz dziecka, pozycję spoczynkową języka, sposób połykania, sprawność języka, warg, obniżone, wzmożone napięcie mięśniowe itd. Przyczyny mogą być różne, ważna jest dogłębna diagnoza, z której opracowywany jest dalszy plan pracy z dzieckiem.  Bardzo ważna jest rola nauczycieli pomagających w prawidłowym rozwoju mowy dzieci, ponieważ podczas zajęć przedszkolnych bardzo często prowadzone są ćwiczenia narządów mowy. Diagnoza kilku dzieci z przedszkola może być jednakowa „brak realizacji głoski r”, ale ważne są ćwiczenia indywidualne, ponieważ objaw jest ten sam jednak przyczyny mogą być różne oraz tempo nauki naszych podopiecznych.