Aktywne słuchanie

Pragnąc zrozumieć sens czyjejś wypowiedzi należy nie tylko usłyszeć komunikat, ale również zobaczyć rozmówce, zaobserwować jego mowę ciała. Potrafimy za pomocą obserwacji drugiego człowieka wyrazić nasz stosunek do niego oraz chęć nawiązania znajomości. Jeśli w naszej ocenie nieznana osoba odbierana jest w sposób niewerbalny negatywnie, nie czujemy się komfortowo w jej towarzystwie, nie będziemy chcieli nawiązywać znajomości z tą osobą. Dzieci idące pierwszy raz do przedszkola najpierw obserwują kto wzbudza ich zaufanie, wyglądem, mimiką, a na końcu słowem. Proces komunikacji nie jest prosty, małe dzieci uczą się słuchania, czekania na swoją kolej, odpowiadania drugiemu rozmówcy, tworząc informacje zwrotne, budując coraz dłuższe wypowiedzi. Według autorki artykułu psycholog, terapeuta Agnieszka Wentrych uważne słuchanie „odnosi się do umiejętności chwilowego odkładania siebie (swoich uczuć, pragnień, myśli potrzeb) na bok i maksymalnego, stuprocentowego skupienia się na drugim człowieku, na tym, co mówi.” Dzieciom w wieku przedszkolnym, w których wiele funkcji się dopiero rozwija, umiejętność czekania na swoją kolej w akcie komunikacji jest zadaniem trudnym. W przedszkolu naszych małych podopiecznych uczymy zasad opierających się na szacunku do samego siebie i innych. Zwracamy uwagę na to, że jeśli mieliśmy szanse wypowiedzi na dany temat to teraz należy wysłuchać innych, poczekać jeśli chcemy odnieść się do wypowiedzi kolegi np. poprzez podniesienie rączki, jeśli jest czas na pytania.  Autorka niniejszego artykułu przypomina o barierach w komunikacji, czyli o maskach i cieniach. „Maska jest często rozumiana jako dosłowna zewnętrzna powłoka, czyli powierzchowność, to, jak ktoś stara się wyglądać w oczach innych ludzi”. W teatrze aktorzy zakładają maski chcąc zagrać daną rolę, taki sam cel mają osoby „zakładające maski” podczas rozmowy z drugim człowiekiem, nie chcą oni pokazać prawdziwego siebie. Przyczyny mogą być różne od postaw aroganckich po obronne, ukrywające lęki, obawy. Cel jest jeden zyskać w oczach innych oraz chronić przed odrzuceniem. „Cień tworzą elementy osobowości, których człowiek sobie nie uświadamia, które są stłumione, wyparte do podświadomości. Są to te elementy, których najczęściej człowiek nie potrafi w sobie zaakceptować”. „Ludzie mają niekiedy skłonność, aby obronnie przypisywać innym (inaczej: projektować na drugą osobę) elementy swojego cienia. Co więcej, pozostają w przekonaniu, że ta druga strona atakuje, krytykuje, ocenia, że nie rozumie”. Rozmowa z osobą, która czuje się, że jest oceniana nie skupia się na wypowiedzi drugiej osoby, kontroluje wypowiedź nadawcy komunikatu, analizuje i interpretuje nadając mu własne znaczenie. Osoby te najczęściej zmagały się w dzieciństwie z różnymi negatywnymi doświadczeniami, które doprowadziły do „jakiegoś rodzaju traumy”. Przykre zdarzenia z przeszłości odbierane są w dorosłym życiu jako emocje spychane w głąb świadomości, o których chce się zapomnieć. Nie akceptują w innych osobach tego czego nie lubą w sobie, są krytyczni i wymagający, tak traktują innych jak możliwe, że sami byli traktowani. Maski i cienie utrudniają komunikację. My sami możemy zastanowić się nad naszym sposobem komunikacji          z drugim człowiekiem. Słowa jakimi posługujemy się rozmawiając z drugą osobą mają duże znaczenie. Zasób słownictwa zależy od wielu czynników tj. wiek rozmówców, okoliczności formalne, nieformalne, miejsca, wykształcenia. Posługujemy się językiem pozbawionym ocen, raczej pytająco, zapraszająco niż oznajmująco. Mówimy o swoich odczuciach „Ja tak to rozumiem”; „Tak to widzę”. Zachęcajmy nasze dzieci, osoby z naszego otoczenia do dłuższych rozmów, ponieważ coraz częściej przekazujemy, krótkie, zwięzłe komunikaty wysyłając sms-y, buźki, zapominając jak przyjemne jest nie tyle mówienie co słuchanie.


Opracowała mgr Marzena Zając